Özellikle son yıllarda insanlar tükettikleri besinlerin kalorilerini öğrenmeye özen gösteriyor. Bunda kilo alma korkusu da büyük rol oynuyor. Yediklerinizin ya da içtiklerinizin vücudunuza katacağı enerjilerin, günlük ihtiyacı aşmaması gerekir. Yoksa size kilo olarak döner. Uzmanlar günlük ihtiyaçtan sadece 500 mg fazla besin alınımının 20 yılda 10-15 kg olarak geri dönebileceğini söylüyor. Peki hangi besinin kaç kalori ettiği nasıl hesaplanıyor?
Isı enerjisinin birimi kalori(cal) olup, 1 gram suyun sıcaklığını 1oC yükseltmek için gereken ısı enerjisi olarak tarif edilir.
Fizyoloji ve tıpta kullanılan birim kilokalori olup 1000 cal’ye eşittir.
Direk Kalorimetri
Bomba kalorimetre, içinde yalıtılmış bir kap taşıyan, suya yalıtılmış metal bir kap olup gıdalar bunun içinde doğrudan okside edilerek1 (direk kalorimetri) organizmada kullanılan gıdadan ortama çıkacak olan enerji miktarı hesaplanabilir.
Gıda elektrik şeraresi2 ile yakılır.
Su sıcaklığındaki değişim oluşan kalori miktarını verir.
Canlı hayvan ve insanda bileşiklerin yakılması ile oluşan enerji salınmasının benzer şekilde ölçümü, daha karışık bir olaydır; ancak bu iş için insanlara fiziksel olarak uygulanabilen kalorimetreler de yapılmıştır. Vücut tarafından oluşturulan ısı, kalorimetre duvarındaki suyun sıcaklığındaki değişimle ölçülür.
Gıdaların bir bomba kalorimetresinde kalori değerleri:
- Karbonhidratlar için 4,1 kcal/g,
- Yağlar için 9,3 kcal/g ve
- Proteinler için 5,3 kcal/g.
Yağ ve karbohidratlar için organizmalar içerisindeki yıkılanlarında benzer değerler bulunmakla beraber proteinler için oksidasyon1 tam değildir. Protein katabolizması son ürünleri, CO2 ve H2O‘ya ek olarak üre ve ilgili azotlu bileşiklerdir. Bu sebeple organizmadaki proteinin kalori değeri sadece 4,1 kcal/g‘dır.
Dolaylı (İndirek) Kalorimetri
Enerji üretimi, en azından kurumsal olarak enerji üreten biyolojik oksidasyon ürünlerinin (yani CO2 ve H2O ve protein katabolizması son ürünleri) ya da kullanılan O2‘in ölçümü ile hesaplanabilir. Bu işlem dolaylı kalorimetridir.
Son ürünlerin hepsinin saptanması zor olmakla birlikte, O2 kullanımının ölçümü daha kolaydır. O2 depo edilmediğinden ve bir O2 borcuna girilmediğinde alınan oksijen daima o andaki ihtiyaç için tüketildiğinden, birim zamanda harcanan O2 miktarı üretilen enerji miktarı ile orantılıdır.
Enerji çıkışının bir kriteri olarak O2 tüketiminin kullanılmasında karşılaşılan bir problem, tüketilen her mol O2 başına serbest kalan enerji miktarının okside edilen materyale bağlı olarak hafif değişkenlik göstermesidir.
Kullanılan her litre O2 için serbest kalan ortalama enerji miktarı 4,82 kcal‘dir ve pek çok amaç için bu değer yeterince doğru olarak kullanılabilir.
_____________________
1 Oksidasyon, okside etmek: Organik bileşiğin yapısına O2 katma; yakma.
2 Şerare: Pozitif ve negatif (+ ve -) elektrik kutuplarının birbirine çok yakın olmasından veya dokunmasından hasıl olan kıvılcımların parlayışı.
Kaynak: Tıklayınız
